टायगर ३ - पटकथा आणि दिग्दर्शकीय अनास्थेचा बळी

सुवर्णक्षण 

१३.११.२०२३

   ११ वर्षांपूर्वी 'एक था टायगर' या चित्रपटातून हिंदी चित्रपटसृष्टीला पाकिस्तानबद्दल द्वेष आणि प्रेमाचा असा फॉर्म्युला मिळाला की त्याच्या मार्गावर चालत अनेक हिंदी चित्रपट पाकिस्तानला एक चांगला देश म्हणून दाखवण्याचा प्रयत्न करत आहेत. टायगरचं सासर पाकिस्तानात आहे आणि तो म्हणतो की, 'ससुराल मुसीबत में हो तो दामाद को मदद के लिए आना ही चाहिए।' यशराज फिल्म्सच्या हेरगिरीच्या दुनियेतील हा पाचवा चित्रपट. 'टायगर ३' मध्ये ऐन दिवाळीत चित्रपटातून पाकिस्तान प्रेमाचा संदेश देण्यात आला आहे. आदित्य चोप्राची कथा चांगली आहे.  पण, श्रीधर राघवनच्या पटकथेमुळे हे प्रकरण बिघडले आहे. सगळे कलाकार कथा का सांगत राहतात, हेच कळत नाही. सिनेमाचा हा पहिला नियम आहे की, यात कथा दाखवून पुढे नेली जाते, सांगून नाही. अंकुर चौधरीचे काही संवाद चांगले आहेत, पण सलमान खान ज्या पद्धतीने सर्व संवाद एकाच शैलीत बोलण्यात वाकबगार झ‍ाला आहे, त्यामुळे त्याच्यासोबत सिनेमात नवीन प्रयोग करण्याचा वाव जवळपास संपला आहे. चित्रपटाचा मध्यंतरापूर्वीचा भाग खूपच कमकुवत आहे आणि मध्यंतरानंतर प्रेक्षक आपला सर्व वेळ शाहरुख खान आणि हृतिक रोशनची वाट पाहाण्यात घालवतात. पडद्यावर प्रत्येक क्षणी काही ना काही झपाट्याने घडत राहते आणि चित्रपट संपेपर्यंत कुठे काही चूक झाली याचा विचार करण्याची संधी प्रेक्षकांना मिळत नाही.  होय, चित्रपट संपल्यानंतर विचार करावा लागेल की पहाटे पाच वाजता उठून सहा वाजताचा शो पाहण्याची खरोखर गरज होती का?

क्लायमॅक्सच्या अगदी आधी राष्ट्रगीताच्या वेळी प्रेक्षक ज्या प्रकारे भावूक होतात, जर संपूर्ण चित्रपट आणि त्याचे पटकथा लेखक श्रीधर राघवन यांनी ती भावना एक-दोन वेळा मिसळली असती, तर 'पठाण'नंतरचा या हेरगिरीच्या दुनियेचा प्रवास खूप छान आणि उत्कृष्ट झाला असता. 'टायगर ३' चा कालावधी १५६ मिनिटांचा आहे आणि तो त्याच्या कथेसाठी खूप जास्त आहे.  चित्रपटाची सुरुवात इतक्या चांगल्या पद्धतीने होते की, होय, आता प्रकरण मिटणार आहे. झोयाचा भूतकाळ प्रेक्षकांसमोर येतो. इमरान हाश्मीही तरुण दिसतो. टायगर गोपीला वाचवायला येतो तेव्हा सिनेमागृहामध्ये शिट्ट्या वाजतात, पण पुढच्याच क्षणी टायगरला टॉम क्रूझ बनावसं वाटतं आणि चित्रपट इथेच अधोगतीकडे मार्गक्रमण करतो.

सलमान खानची जादू एकच व्यक्ती घालवू शकते आणि ती म्हणजे खुद्द सलमान खान. सलमान खान टेलिव्हिजनवर इतका दिसला आहे की, त्याला मोठ्या पडद्यावर पाहण्याची इच्छाच निघून गेली आहे. पण, ‘टाइगर जब तक मरा नहीं, टाइगर तब तक हारा नहीं।’’

'टायगर ३' दिवाळीच्या दिवशी म्हणजे १२ नोव्हेंबर रोजी चित्रपटगृहांमध्ये प्रदर्शित झाला आहे, ज्यामध्ये सलमान खान, कतरिना कैफ आणि इमरान हाश्मी मुख्य भूमिकेत आहेत तर शाहरुख खान एक कॅमिओ आहे आणि हृतिक रोशनचीही एक झलक आहे. टायगर हे वायआरएफ हेरगिरी विश्वातलं एक पात्र आहे. ज्याच्या आधारे हेरगिरी विश्व तयार केले जात आहे. पण हे विश्व निर्माण करण्यासाठी टायगरवर अन्याय का केला जातो हे मला समजत नाही?

चित्रपटाची सुरुवात १९९९ मध्ये होते, जिथे एक लहान मुलगी आणि तिचे वडील बॉक्सिंगचा सराव करत आहेत. नजर असे या व्यक्तीचे नाव असून तो आपल्या एकुलत्या एक मुलीसोबत लंडनमध्ये राहतो. नजर हा आयएसआयचा एजंट आहे. त्याच्या आकस्मिक मृत्यूनंतर त्याची मुलगी देखील एजंट होण्याचा निर्णय घेते. ही मुलगी एजंट आतिश रहमान (इमरान हाश्मी) ला भेटते, जो नंतर तिचा गुरू आणि कुटुंब बनतो.

'टायगर ३' ची कथा सलमान खान आणि कतरिना कैफची आहे. म्हणजे झोया आणि टायगर. यशराज फिल्म्सचा हा वरिष्ठ गुप्तहेर जगातील एकमेव भारतीय गुप्तहेर आहे जो विवाहित आहे आणि त्याला एक मोठा मुलगा देखील आहे आणि हा मुलगाच 'टायगर ३' चित्रपटाची मोठी कमकुवत बाजू आहे. हिंदी चित्रपटसृष्टीत जगभरातील पोलिसांना चकवा देणारे 'टायगर'चे पात्र यापेक्षा कमकुवत आहे. आयएसआय अधिकारी रॉ एजंटच्या घरात घुसतो आणि त्याला त्याची जाणीवही नसते, यापेक्षा दुसरे काहीही वाईट असू शकत नाही. या चित्रपटामध्ये इमरान हाश्मीचा प्रवेश आहे. अशाप्रकारे कथा पुढे सरकते की ज्यामध्ये पठाणचा अर्थात शाहरूखचा कॅमिओ देखील दिसतो. 'टायगर ३' चा पूर्वार्ध खूपच कमकुवत आहे. खरंतर, चाहते सलमान खानच्या खास एन्ट्रीची आस लावून आहेत, पण 'टायगर ३' मध्ये असा वाह फॅक्टर दिसला नाही. चित्रपटाच्या पूर्वार्धात झोयाच्या पात्रातील कतरिना कैफच्या कथेवर भर देण्यात आला आहे. तर इमरान हाश्मी आर्मी ऑफिसरपासून देशद्रोही कसा बनतो हे दाखवण्यात आले आहे.  

बरं, टायगरने आधीच्या चित्रपटात क्लायमॅक्समध्ये पत्नी झोयाला वाचवले होते. एकप्रकारे, ज्याच्या आईला त्याने मृत्यूच्या दारातून परत आणले त्याच मुलाला टायगरची कमजोरी दाखवणाऱ्या 'टायगर ३' या चित्रपटाला पहिल्यांदाच हे हेरगिरीचे जग व्यवस्थित प्रस्थापित करण्याची मोठी संधी मिळाली होती. या चित्रपटात सर्व काही आहे. देशभक्तीची लाट आहे. प्रेमाचा उत्साह आहे. एक नवीन खलनायक आहे आणि त्याच्यासोबत पठाण आहे. या चित्रपटात जर काही उणीव असेल तर ती आहे आत्मा.  यशराज फिल्म्सच्या क्रिएटिव्ह टीमला केवळ स्पेशल इफेक्ट्सच्या माध्यमातून संपूर्ण चित्रपट बनवण्याचा जो नवा आजार जडला आहे, तो बरा करण्यासाठी संपूर्ण टीमला मार्व्हल स्टुडिओने गेल्या दोन-तीन वर्षांत प्रदर्शित झालेल्या आणि गेल्या २० वर्षांतील चित्रपटांकडे पाहावे लागेल. पठाण आणि टायगरमधली दृश्ये इतकी फिल्मी आहेत की मध्येच शोलेचा उल्लेख येतो. या संपूर्ण क्रमाने प्रेक्षकांमध्ये जी भावना निर्माण करायला हवी होती ती निर्माण करण्यात दिग्दर्शक मनीष शर्मा पूर्णपणे अपात्र ठरला आहे.

मनीष शर्मा हे असे दिग्दर्शक आहेत ज्यांनी मोठ्या स्टार्ससोबत फ्लॉप चित्रपट दिले आहेत. ज्याचं उदाहरण म्हणजे शाहरुख खानचा 'फॅन'. म्हणूनच टायगर फ्रँचायझी मनीष शर्मासाठी नक्कीच नव्हती. चित्रपटाची पटकथा खूपच कमकुवत आहे. ॲक्शन सीन आणि टायगरच्या एन्ट्रीनेही उत्साह निर्माण होत नाही. विशेष म्हणजे शाहरुख खानच्या कॅमिओमध्ये दम आहे. याचं मुख्य कारण दिशाहीन दिग्दर्शन आहे. दिग्दर्शकाच्या खांद्यावर एवढ्या मोठ्या फ्रँचायझीचे ओझे वाहून नेण्याची क्षमता नक्कीच नव्हती हे स्पष्टपणे जाणवते. मनीष शर्माने सलमान खानच्या सर्वात शक्तिशाली पात्राला अतिशय कमकुवत केले, जे अत्यंत क्लेशदायक आहे.

चित्रपटात "लेके प्रभु का नाम" हे अभिजित भट्टाचार्य आणि "रुआन" इरशाद कामिल यांची ही गीते आहेत. सलमान खानने 'टायगर ३' मध्ये चांगला अभिनय केला आहे आणि अनेक दृश्यांमध्ये त्याने जान आणली आहे. पण भाईजानने अभिनयात फारशी मेहनत घेतलेली नाही. कतरिना कैफचा प्रयत्न चांगला आहे, पण सरासरी आहे. इमरान हाश्मीने चांगले काम केले आहे, परंतु काहीही लक्षात ठेवण्यासारखे नाही. शाहरूखच्या एन्ट्रीला 'पठाण' आवाजाने चित्रपटगृह दुमदुमत. शाहरुखने 'टायगर ३'ची नौका बुडण्यापासून वाचवली आहे. शाहरुख खानच्या एन्ट्रीने प्रेक्षक आनंदी होतात. 'टायगर ३' मध्ये स्टार सलमान खान आहे, शाहरुख खानचा कॅमिओ आहे आणि हृतिक रोशनची झलक देखील आहे. कबीरच्या भूमिकेत हृतिक रोशन अंगावर शहारे आणतो. पण तो जेव्हा येतो तोपर्यंत प्रेक्षक चित्रपटापासून पूर्णपणे निराश झालेला असतो. कतरिना कैफचीही ॲक्शन आहे, नाही तर ती पटकथा आणि दिग्दर्शन. सलमान खानचे चाहते हा चित्रपट नक्कीच पाहू शकतात. नाहीतर इतर प्रेक्षकांच्या मनापर्यंत पोहोचणारं यात काहीच नाही.

सलमान खानचा 'किसी का भाई किसी का जान' हा चित्रपटही प्रेक्षकांनी नाकारला होता आणि आता 'टायगर ३' ही त्याच मार्गावर जाताना दिसत आहे. सुमारे ३०० कोटी रुपये खर्चून तयार झालेल्या या चित्रपटाला सुपरहिट होण्यासाठी किमान ६० कोटी रुपयांची ओपनिंग व्हायला हवी होती. मात्र रविवारी संध्याकाळपर्यंत मिळालेल्या ट्रेंडनुसार या चित्रपटाचे पहिल्या दिवशीचे कलेक्शन केवळ ४० कोटींच्या आसपास आहे.

मनीषने या चित्रपटात आपल्या बाजूने असे काहीही खास केलेले नाही जे त्याच्या दिग्दर्शन कौशल्याचा नवा अध्याय लिहू शकेल. त्यांनी हा चित्रपट पूर्णपणे स्टंट दिग्दर्शकांवर सोपवला आहे आणि आदित्य चोप्राच्या दूरदृष्टीनुसार तो एका निश्चित स्वरूपात बनवला आहे. 'टायगर ३' चित्रपटातील हा कमकुवतपणा यशराज हेरगिरी विश्वाच्या पुढील दोन चित्रपटांचा पाया रचणार आहेत, 'वॉर २' आणि 'टायगर वर्सेस पठाण' तसेच या चित्रपटाच्या दिग्दर्शकांसाठीही हे खरे आव्हान ठरणार आहे. अयान मुखर्जी आणि सिद्धार्थ आनंद हे दोन्ही दिग्दर्शक 'टायगर ३' नक्कीच पाहतील आणि या हेरगिरीच्या दुनियेच्या या वाईट वेळेला आपापल्या चित्रपटात नक्कीच बदलतील अशी आशा करायला हवी.

टायगर ३

कलाकार: सलमान खान, कतरिना कैफ, इमरान हाश्मी, आशुतोष राणा, शाहरूख खान, हृतिक रोशन

दिग्दर्शक: मनीष शर्मा

लेखक: आदित्य चोप्रा

पटकथा: श्रीधर राघवन

संवाद: अंकुर चौधरी

निर्माता: आदित्य चोप्रा

- गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर,

मुंबई, महाराष्ट्र 

दिनांक : १२/११/२०२३ वेळ : ११:११