१२ वी फेल - आयपीएस होण्याचा प्रेरणादायी प्रवास; विक्रांत, अंशुमन आणि मेधा यांचा अप्रतिम अभिनय

सुवर्णक्षण 

२.११.२०२३

  विधू विनोद चोप्रा ४५ वर्षांपासून चित्रपट बनवत आहेत. त्यांच्याकडे 'मुन्नाभाई एमबीबीएस', 'लगे रहो मुन्नाभाई' आणि 'थ्री इडियट्स' सारखे काही हिंदी चित्रपटसृष्टीतील सर्वोत्कृष्ट चित्रपट आहेत, परंतु ते त्यांचे दिग्दर्शक नाहीत. विधू यांची दिग्दर्शनाची प्रतिभा दाखवणाऱ्या चित्रपटांमध्ये 'खामोश', 'परिंदा' आणि '१९४२ अ लव्ह स्टोरी' सारख्या क्लासिक्सचा समावेश आहे.  '१२वीं फेल' या चित्रपटात विधू विनोद चोप्राने पुन्हा एकदा आपले दिग्दर्शन कौशल्य दाखवले आहे. त्याने शहर सोडले आहे. मध्य प्रदेशातील गावांची कहाणी घेऊन आला आहे.  यावेळी त्यांनी अशा चित्रपटाचे दिग्दर्शन केले आहे की प्रेक्षकांचे डोळे भरून येतात आणि लोकं खूप टाळ्या वाजवतात.  प्रत्येक तरुणाने हा चित्रपट पाहावा.  प्रथम, जेव्हा अंधार खूप खोल असतो तेव्हा प्रकाश नेहमीच जवळ असतो हे समजून घेणे आणि दुसरे म्हणजे, तरुणपणाचे प्रेम केवळ भरकटत नाही, जर प्रेम खरे असेल तर ते यशाचा योग्य मार्ग देखील दर्शवते.

'१२वीं फेल' चित्रपटाची कथा मुंबईत तैनात असिस्टंट पोलीस कमिशनर मनोज कुमार शर्मा यांची आहे. ते मुंबई केडरचे २००५ च्या बॅचचे अधिकारी आहेत आणि देशातील इतर अनेक आयपीएस अधिकाऱ्यांप्रमाणे त्यांची कथा पडद्यावर आणण्याची इच्छा केव्हा आणि का निर्माण झाली हे फक्त त्यांनाच माहीत, पण त्यांची ही कथा 'भौकाल', 'खाकी'मध्ये प्रकाशित झाली आहे. ही इतर सर्व क्राईम वेब सीरिजपेक्षा पूर्णपणे वेगळी आहे ज्यात आयपीएस अधिकारी त्यांच्या कार्यशैलीने हिरो बनू इच्छितात.  चांगले काम करणे हे प्रत्येक सरकारी कर्मचारी व अधिकाऱ्याचे कर्तव्य आहे.  आणि, जेव्हा मध्य प्रदेशातील एक पीपीएस अधिकारी हे काम करताना दिसतो तेव्हा गावातील गरीब मनोज त्याच्यावर प्रभावित होतो. त्याच्या आयुष्यात पहिल्यांदाच कोणीतरी त्याला शिकवलं की कॉपी करणं चांगलं नाही. त्या अधिकार्‍याने सांगितल्याप्रमाणे तो कॉपी करत नाही आणि तो १२वीत नापास होतो. नंतर प्रामाणिकपणे अभ्यास करून तो तृतीय श्रेणीत पास होतो. तो पदवीधर झाल्यानंतर त्याची आजी आपली सर्व बचत त्याच्याकडे सोपवते जेणेकरून तो खाकी गणवेश घालून एक दिवस शहरात जाऊ शकेल आणि घरी परत येईल. ही कथा चंबळची आहे. दरोडेखोरांच्या क्षेत्रात फक्त बंदुकांचाच आदर केला जातो. त्याचे वडील प्रामाणिक राहिले आणि त्यांना निलंबित करण्यात आले. मुलाने कुटुंबाला सन्मान परत मिळवण्याचा निर्धार केला आहे आणि केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या मुलाखतींमध्ये गरिबांचा कसा अपमान केला जातो, हे खऱ्या मनोजकुमार शर्माने उघड करण्याचे ठरवले आहे.

अनुराग पाठक लिखित '१२वीं फेल' या कादंबरीवर आधारित चित्रपटाच्या लेखनाचे श्रेय विधूने ठेवले असले तरी त्याच्या चित्रपटाच्या लेखन संघातील जसकुंवर कोहली, अनुराग पाठक आणि आयुष सक्सेना अशी आणखी तीन नावे पाहून आनंद झाला. यांची नावेही विधूच्या खाली तितक्याच ठळक अक्षरात लिहिलेली दिसली.  'परिंदा' चित्रपटाचे संवादलेखक इम्तियाज हुसेन आजपर्यंत आपल्या लेखनाला योग्य ओळख न मिळाल्याच्या वेदनेतून बाहेर पडू शकलेले नाहीत. ‘बारावी फेल’ चित्रपटाची ताकद त्याच्या लेखनात आहे. यानंतर विधू विनोद चोप्राने आपल्या टीमसोबत लोकेशनवर जाऊन व्यवस्थित शूट केले. त्याने आपल्या जुन्या युक्त्या सोडल्या आहेत आणि या चित्रपटात सिनेमाचा मूळ आत्मा पकडला आहे, ज्यामुळे प्रेक्षक आणि पात्रांमध्ये भावनिक नाते निर्माण होण्यास मदत होते.

'सुपर ३०' चित्रपटातील हृतिक रोशनप्रमाणेच इथेही विक्रांत मॅसीला तपकिरी रंग देण्यात आला आहे आणि हा या चित्रपटाचा सर्वात कमकुवत दुवा आहे. विक्रांत मॅसी कोणत्या इंग्रजसारखा दिसतो, त्याला गरीब दिसण्यासाठी त्याला तपकिरी रंग द्यावा लागेल?  गरिबीचा रंग आर्थिक असतो, त्वचेचा रंग नसतो.  खेड्यापाड्यात तर गरिबांची मुलंही इतकी गोरी आणि सुंदर असतात की त्यांच्या लहान मुलांची छायाचित्रे कोणत्याही फिल्म स्टारच्या बालपणीच्या फोटोंपेक्षा कमी सुंदर नसतात. पण, ते शेतात वाढतात आणि हे सर्व मर्सिडीजमध्ये. असे असूनही विक्रांत मॅसीने आपल्या अभिनयात चंबळ जगण्याचा खूप चांगला प्रयत्न केला आहे. टॉयलेट साफ करणं, लायब्ररीतील पुस्तकांची धूळ काढणं, पिठाची गिरणी चालवून उदरनिर्वाह करणं आणि मुलाखतीत नापास होऊनही सत्याला चिकटून राहणं, या चारित्र्याच्या अनेक छटा आहेत, की जगणं सोपं नाही. पण, विक्रांत मॅसी १००% गुणांसह पडद्यावर जगू शकला कारण त्याला दूरदर्शन आणि ओटीटीमध्ये प्रचंड अनुभव आहे. त्यामुळे विक्रांत मॅसीने चांगली कामगिरी केली.

विक्रांत मॅसी व्यतिरिक्त, '१२वीं फेल' चित्रपटाची ताकद इतर प्रसिद्ध ओटीटी कलाकारांकडूनही येते. अंशुमन पुष्करचे पात्र आयएएस होऊ शकले नाही, तर मुखर्जी नगरमध्ये चहाचे दुकान थाटून इतरांना मदत करण्याची त्याची तळमळ या पात्रात अंशुमनमधील कलाकार मोठ्या पडद्यावर आपल्याला दिसतो. मनोज शर्माच्या आयुष्यात देवदूत म्हणून येणाऱ्या पीडब्ल्यूडी कॉन्ट्रॅक्टरच्या मुलाच्या भूमिकेत 'कटहल'चा अनंत जोशी चांगलं काम करतो. मनोजच्या वडिलांच्या भूमिकेत हरीश खन्ना यांनी या व्यक्तिरेखेचा प्रामाणिकपणाचा अभिमान आणि आई गमावल्यानंतर भ्रष्टाचाराला बळी पडण्याची त्यांची हतबलता अतिशय चांगल्या पद्धतीने अभिनित केली आहे.

या चित्रपटात श्रद्धा जोशीची भूमिका साकारणाऱ्या मेधा शंकर यांचा हा पहिलाच चित्रपट असल्याचे बोलले जात असून या चित्रपटात तिने तिच्या दिसण्याऐवजी तिच्या बुद्धिमत्तेला तिच्या अभिनयाचे हत्यार बनवण्याचा अतिशय सुंदर प्रयोग केला आहे. तिच्या चारित्र्यावर लागलेल्या डाघाबद्दल तिच्या वडिलांशी थेट आणि स्पष्टपणे बोलण्याची श्रद्धाची भूमिका हे मेधाच्या प्रतिभेचे वैशिष्ट्य आहे. हिंदी चित्रपटसृष्टीला तिच्याकडून चांगल्या आशा आहेत. विक्रांत मॅसीसोबत तिची जोडी खूप चांगली आहे. त्याशिवाय विकास दिव्यकीर्तीलाही चित्रपटात पाहणे आनंददायी होते. जर कोणी त्याचा बायोपिक बनवला तर तो एक अप्रतिम चित्रपट असेल. या देशात आयएएसची नोकरी सोडून इतरांना आयएएस बनवण्याचा निर्धार करणारे किती लोक असतील ? हा संशोधनाचा विषय आहे.

हा चित्रपट त्याच्या व्हिज्युअल्समध्ये खूप समृद्ध आहे. ड्रोन कॅमेऱ्याच्या माध्यमातून खेडी, गावं अतिशय सुंदर दिसतात.  रंगराजन रामबद्रन यांनी मुखर्जी नगरच्या रस्त्यांनाही चैतन्य दिले आहे. संघ लोकसेवा आयोगाच्या आतील आणि बाहेरील दृश्ये ही त्यांच्या कलात्मक छायांकनाची उदाहरणे आहेत. जसविंदर कोहलीसह विधू विनोद चोप्राने स्वत: चित्रपटाची रचना केली आहे आणि मनोजची असहायता दाखवण्यासाठी त्याला बराच वेळ लागतो, हिच समस्या आहे.  हा चित्रपट फक्त ९० मिनिटांचा असता तर निश्चितच 'फोर स्टार' चित्रपट होऊ शकला असता.  चित्रपटात संगीताची बाजू कमकुवत आहे. स्वानंद किरकिरे आणि शंतनू मोईत्रा यांनी मुखर्जी नगरमध्ये काही दिवस घालवले असते, तर त्यांना समजले असते की, 'लग जा गले की फिर ये हंसी रात हो ना हो..' हे तिथले सर्वात हिट गाणे का आहे!

१२वीं फेल

कलाकार : विक्रांत मॅसी, मेधा शंकर, अंशुमन पुष्कर, अनंत जोशी, हरीश खन्ना, संजय बिश्नोई, विकास दिव्यकीर्ती आणि प्रियांशू चॅटर्जी.

लेखक : विधू विनोद चोप्रा (अनुराग पाठकच्या १२वीं फेल पुस्तकावर आधारित), जसकुंवर कोहली, अनुराग पाठक आणि आयुष सक्सेना

दिग्दर्शक : विधू विनोद चोप्रा

निर्माता : विधू विनोद चोप्रा आणि झी स्टुडिओज

- गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर,

मुंबई, महाराष्ट्र 

दिनांक : ०२/११/२०२३ वेळ ०२:५२