कविता – ऊर्जीतम

कविता – ऊर्जीतम

ऊर्जेचे स्रोत कुठे शोधतो आपण?

झगमगत्या दिव्यांत,

चमचमत्या आकाशात,

किंवा डोंगरकपारीत उसळणाऱ्या वाऱ्यात?

खरा प्रकाश तर—

आपल्याच अंतःकरणात दडलेला असतो;

तरीही आपण

सावल्यांच्या मागे धावत राहतो,

जणू विस्मृतीत गेलेला दीप

स्वतःचं तेज हरवून बसल्यासारखा.

मनाच्या खोल कप्प्यात

एक ठिणगी असते—

न बोलणारी, न पळणारी, न थकणारी,

पण अखंड धगधगणारी.

ती ठिणगी ओळखली की

माणूस ऊर्जीतम बनतो—

स्वतःपुरता नव्हे,

तर जगालाही उजेड देणारा.

थकलेली माणसं

फक्त शब्द मागत नाहीत;

त्यांना हवी असते—

एक स्पर्शाची ऊब,

“तू करू शकतोस” म्हणणारी

निर्मळ, निःशब्द शक्ती.

आपण कोणाच्या सोबत चालतो,

यापेक्षा महत्त्वाचं आहे—

आपण कोणाला नव्या वाटेवर

उभं करतो.

तेच खरं पुण्य,

तीच खरी ऊर्जा.

वादळं येतात—

कधी बाहेरची,

कधी आतली…

पण प्रत्येक वादळानंतर

मनाचं एक पान गळतं,

आणि तेच पान

नव्यानं हिरवं होतं—

जीवनाचा हा गूढ, सुंदर नियम.

माणसाच्या हृदयात

एक प्रकाशकण असतो,

जो कधी शब्दांत,

कधी अश्रूंमध्ये,

कधी शांत हसण्यातून

मार्ग शोधत पुढे सरकतो.

हीच ती ऊर्जा—

आरशासारखी सत्य दाखवणारी,

झऱ्यासारखी मनाचं ओझं धुणारी,

अन् आकाशासारखी पंख देणारी.

ऊर्जीतम असणं म्हणजे—

जग बदलणं नव्हे,

एखादं मन हलकंसं उजळणं.

कारण एक मन उजळलं की

त्याच्या सावल्याही

प्रकाशात न्हाऊन निघतात.

कोणी पडतं—

आपण हात देतो;

कोणी हरतं—

आपण शब्द देतो;

कोणी विझतं—

आपण थोडा प्रकाश देतो.

आणि असं करताना

आपण स्वतःही

अधिक तेजस्वी होत जातो.

जगण्याचं एक सुंदर तत्त्व—

जो प्रकाश आपण उधळतो,

तोच शतपटीनं

पुन्हा आपल्याकडे परत येतो.

म्हणूनच चला…

आज एक निश्चय करू—

पर्वतासारखे उभे राहण्यापेक्षा

वाऱ्यासारखे वाहत राहू;

फुलांसारखी सुवासिकता देऊ;

आणि आकाशासारखा

विस्तार मनाला देऊ.

जिथे जाऊ तिथे

उजेडाची एक हलकीशी रेघ सोडू;

कदाचित तीच रेषा

कुणाच्या उद्याच्या आशेचा

पहिला किरण ठरेल.

आपणच बनू या—

ऊर्जेचा ओलावा,

ऊबदारतेचा प्रवाह,

आणि प्रकाशाचा उगम.

कारण—

जो स्वतः उजळतो,

तोच खऱ्या अर्थानं

‘ऊर्जीतम’ ठरतो.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई 

दिनांक : ०५/११/२०२५ वेळ : ०५:१३

मागील प्रतिक्रियांच्या पुढे…..

कविता : चित्रामध्ये दडलेली मने….या कवितेचे शब्द आणि चित्र दोन्हीही खूपच बोलकी आहेत. चित्राच्या सर्व अंगाचा, रेषांचा सूक्ष्म बारकावे रोजच्या आयुष्याशी जोडला गेला आहे.

विवेकाचा शाश्वत प्रकाश…चित्रात आजोबांचे व आईचे हातातील पुस्तक वाचतानाचे सूक्ष्म हसू प्रसन्न करून जाते. “वाचाल तर वाचाल” हा शब्द समूह खूपच वेगळ्या शब्दात महत्वाचा कसा आहे हे उत्तमरीत्या सांगितले आहे.

तपोवनातील असंतोषाशी पूर्णपणे सहमत आहे. विकास म्हणजे वृक्षतोड हे समिकरण झाले आहे. पद्मश्री साळूमरदा थीम्मका ज्यांनी वृक्ष संगोपनासाठी सर्व आयुष्य खर्च केले आणि ११४ व्या वर्षी प्राण सोडला. पदरी मूल नाही म्हणून कुटुंबाचा रोष सहन करीत वृक्षांचे संगोपन एका मुलाला वाढविण्यासारखे केले. १०० वडाची झाडे आणि इतर १००० वृक्ष जगविले.तपोवनातील वृक्ष तोडणे पूर्णपणे चुकीचे आहे. याबद्दलचे माझे मत लोकमानस या सदरात छापून आले होते.

भक्तीचा आरसा मधील पार्श्वभूमी खूपच संमपर्क आहे. नास्तिक सुद्धा आस्तिक होतील.आजकाल जो भक्तीचा बाजार मांडला आहे त्यांनी ही कविता नक्की वाचावी.

जागृती एकटेपण सुखविते तसे दुखवतेही. मनाला स्पर्श करणारे भावुक शब्द आहेत.

कृष्ण रसग्रहण खूपच छान. मी “बाळ चालला रणी “ या पद्मा गोळे या कवितेचे रसग्रहण करण्यात भाग घेतला होता त्यात बक्षीस नाही म्हणता येणार पण प्रमाणपत्र मिळाले.अर्थात आपल्या प्रतिभेपुढे माझे रसग्रहण काहीच नाही.

भावगीत दत्तगुरु चित्रातून आणि शब्दातून दत्तगुरु भेटले,

शब्दांच्या उजेडाने जग उजळू द्दा या कवितेचे शेवटचे कडवे हे कवितेचे सार आहे

ऊर्जितम आपल्या कवितेत म्हटल्याप्रमाणे मलाही शब्दांतून ऊर्जा मिळत राहते

कवितांची अर्थपूर्ण चित्रे आपल्या कवितांसारखीच अर्थपूर्ण असतात. शुभेच्छा

नीता परशुराम शेरे

🙏🙏🙏🙏

नीताताई,

आपला हा सखोल, संवेदनशील आणि अभ्यासपूर्ण अभिप्राय वाचून मन अत्यंत समाधानाने भरून आलं. प्रत्येक कविता आपण केवळ वाचलेली नाही, तर तिच्या अंतरंगात उतरून तिचा आशय, प्रतीकं आणि भावार्थ ज्या बारकाईने उलगडला आहे, त्यातून आपल्या साहित्यिक जाणिवेची आणि रसिक वृत्तीची स्पष्ट प्रचिती येते.

“चित्रामध्ये दडलेली मने…” या कवितेबाबत आपण मांडलेली निरीक्षणं अत्यंत नेमकी आहेत. चित्रातील रेषा, सूक्ष्म तपशील आणि दैनंदिन जीवनाशी जोडलेली मांडणी आपण अचूक हेरली आहे.

“विवेकाचा शाश्वत प्रकाश…” मधील पुस्तक वाचताना उमटलेलं आजोबांचं व आईचं सूक्ष्म हास्य आणि “वाचाल तर वाचाल” या वाक्यसमूहामागचा आशय आपण प्रभावी शब्दांत अधोरेखित केला आहे—तो विशेष भावला.

“तपोवनातील असंतोष” बाबत आपण व्यक्त केलेली भूमिका ठाम, वास्तवदर्शी आणि प्रेरणादायी आहे. पद्मश्री साळूमरदा थीम्मका यांचं उदाहरण देऊन आपण कवितेचा आशय थेट समाजभानाशी जोडला आहे. वृक्षतोड आणि विकास यातील चुकीचं समिकरण आपण नेमकेपणाने मांडलं आहे. लोकमानस या सदरात प्रसिद्ध झालेलं आपलं मत या विषयावरील आपली तळमळ अधोरेखित करतं—मनापासून अभिनंदन.

“भक्तीचा आरसा” या कवितेबाबत आपण केलेली टिप्पणी अत्यंत अर्थपूर्ण आहे. पार्श्वभूमीची समर्पकता आणि आजच्या काळातील दिखाऊ भक्तीवर मारलेला नेमका टोला आपण अचूक पकडला आहे. “नास्तिक सुद्धा आस्तिक होतील” ही आपली प्रतिक्रिया कवितेसाठी मोठं बक्षीस आहे.

“जागृती” मधील एकटेपणाचं द्वंद्व—सुखद आणि वेदनादायी—आपण हृदयस्पर्शी शब्दांत मांडलं आहे.

“कृष्ण रसग्रहण” संदर्भात आपण स्वतःचा अनुभव सांगताना दाखवलेला नम्रपणा आपल्या व्यक्तिमत्त्वाची उंची दर्शवतो. आपलं रसग्रहण आणि मिळालेलं प्रमाणपत्र हे निश्चितच गौरवास्पद आहे; तुलना ही केवळ आपुलकीतून आलेली आहे.

“भावगीत दत्तगुरु” आणि “शब्दांच्या उजेडाने जग उजळू द्या” या कवितांबाबत आपण मांडलेली भावना—विशेषतः शेवटच्या कडव्याविषयी—अत्यंत सार्थ आहे.

“ऊर्जितम” कवितेबाबत शब्दांतून ऊर्जा मिळते, असं आपण म्हणणं हे कवितेच्या हेतूचं पूर्णत्वच आहे.

“कवितांची अर्थपूर्ण चित्रे आपल्या कवितांसारखीच अर्थपूर्ण असतात” हे आपलं वाक्य मनात घर करून राहणारं आहे. अशा संवेदनशील, विचारशील आणि अभ्यासपूर्ण प्रतिक्रियांमुळेच लेखनाला नवी ऊर्जा मिळते आणि अधिक जबाबदारीची जाणीवही निर्माण होते.

आपल्या या मौल्यवान अभिप्रायासाठी मनःपूर्वक आभार. आपली वाचकदृष्टी, सामाजिक भान आणि साहित्यिक संवेदना मला सदैव प्रेरणा देत राहो—हीच मनापासून सदिच्छा. 🙏🙂

— गुरुदा

🟰🟰🟰🟰