कविता – मोक्षदाह

कविता – मोक्षदाह

सभोवतालच्या अंधारात

एक चिता पेटते…

जणू आयुष्यभर दडपून ठेवलेल्या

वेदनांची, अपराधांची, न बोललेल्या शब्दांची

शांत—पण तेजस्वी साक्ष.

मोक्ष म्हणजे शेवट नाही,

आणि दाह म्हणजे केवळ विहित कर्माची पूर्तता नाही.

या दोन्हींच्या छायेखाली बसलेला मनुष्य

स्वतःच्या आयुष्याचं ओझं उचलून धरतो—

नि:शब्दपणे.

जेव्हा चिता भडकते,

तेव्हा ज्वाळा आत धगधगतात—

आपल्या हृदयाच्या त्या खोल भागात,

जिथे अपूर्ण संवाद,

न बोललेलं प्रेम,

क्षमायाचनांची रांग

अश्रूंनी ओघळत असते.

कोणी जात नाही सहज…

प्रत्येक निर्गमनानंतर

सांडणारा राखेचा खच

आपल्यालाच विचारतो—

“तो जिवंत असताना,

तू त्याला कधी समजून घेतलंस?”

मोक्षदाहाच्या अंगारांत

फक्त एक देह जळत नाही;

जळतो अंतर्मनाचा बोथट आर्तनाद,

गृहित धरण्याची दगडी वृत्ती,

आणि नात्यांभोवती आपणच उभी केलेली कुंपणं.

कोणत्याही नात्याला

मृत्यूने मोक्ष मिळत नाही—

मोक्ष तेव्हाच मिळतो,

जेव्हा आपण जगत असताना

एकमेकांना ऐकतो,

घट्ट धरतो,

धीर देतो,

आणि सहज माफ करतो.

नाटकातील प्रत्येक प्रसंगाप्रमाणेच—

जीवनही प्रायश्चित्तांनी भरलेलं.

काही समजण्याआधी,

नीट जगण्याआधीच,

कोणीतरी आपल्याला सोडून जातं…

आणि आपण उरतो—

त्या शेवटच्या संवादाच्या शोधात.

चितेच्या अग्नीत

सत्याचं दगडी शांतत्व म्हणत राहतं —

“या राखेतून काहीही उरत नाही,

उरते फक्त शिकवण…”

की प्रेम वेळेवर द्या,

कृतज्ञतेचा हात पुढे करा,

आणि आपल्या माणसांसाठी

जिवंतपणी एक दिवा लावा;

कारण आपल्या मृत्यूचा दिवा

लावायला आपणच नसतो.

मोक्षदाहाची राख

आकाशाकडे उडत जाते—

आणि त्या धुरात

आपल्या अहंकाराचा थर

हळूहळू विरघळत जातो.

शेवटी जाणवतं—

पाऊल थांबलं,

देह कोसळला,

तरी शिकवण

घनगंभीर निनादासारखी

हृदयात अखंड वाजत राहते.

याच निनादातून

कधीतरी आपल्यालाही

आपल्या चुका जाळून

आपली सत्यता उजळवावीच लागते.

म्हणूनच या ज्वालेचं नाव—

“मोक्षदाह”.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई 

दिनांक : १८/११/२०२५ वेळ : १५:२१