लेख – दसरा – विजयाचा आणि शक्तीचा दीप

दसरा – विजयाचा आणि शक्तीचा दीप

दसरा हा नवरात्रानंतर येणारा अत्यंत पावन आणि महत्त्वपूर्ण दिवस आहे. ह्या दिवशी देवीच्या असीम तेजाने अधर्मावर विजय मिळविला गेला, म्हणून हा दिवस प्रत्येक धर्मप्रिय भक्तासाठी प्रेरणादायी आणि उत्साहवर्धक मानला जातो. दसरा म्हणजे केवळ सण नाही, तर धर्म, सत्य, शौर्य, धैर्य आणि सकारात्मकतेचं महापर्व आहे.

पुराणकथांनुसार, या दिवशी देवी दुर्गेने महिषासुरासारख्या अत्याचारी राक्षसावर विजय मिळविला. महिषासुर अत्याचार करणारा, शक्तिशाली आणि दुष्ट होता, परंतु देवीच्या तेजस्वी, निश्चयी आणि सामर्थ्यशाली रूपामुळे त्याचा नाश झाला. हा विजय फक्त शारीरिक संघर्षाचे प्रतीक नाही; जीवनातील अंधकार, संशय, भीती, द्वेष आणि नकारात्मकतेवर श्रद्धा, सामर्थ्य आणि सकारात्मकतेच्या मार्गाने विजय मिळवण्याचे प्रतीक आहे.

दसऱ्याच्या दिवशी भक्त देवीच्या सर्व रूपांची आराधना करतात. शस्त्रपूजा, मंत्रजप, दीपमालिका, फुलांचे अर्पण आणि गोड नैवेद्य या सर्व विधींनी वातावरण पवित्र होते. “ॐ सर्वशक्तिमतायै नमः” किंवा “ॐ दुर्गायै नमः” या मंत्रजपाने भक्तांचे अंतःकरण विश्वासाने भरले जाते. हा दिवस भक्तांच्या मनात धैर्य, आत्मविश्वास आणि आध्यात्मिक तेज प्रज्वलित करतो.

दसरा आपल्याला शिकवतो की, जीवनात अडथळे येतात, संकटं येतात, परंतु सत्य, धर्म, संयम आणि धैर्य यांचा अवलंब केल्यास त्यावर विजय मिळवता येतो. सैनिक रणांगणात निर्भयतेने लढतो, विद्यार्थी कठीण परीक्षांचा सामना करतात, शिक्षक विद्यार्थ्यांच्या विकासासाठी अथक प्रयत्न करतात, डॉक्टर रुग्णांचे जीवन वाचवतात, आणि समाजसेवक संकटात पडलेल्या लोकांना मदत करतात. या सर्व उदाहरणांत देवीच्या विजयाची, सामर्थ्याची आणि प्रेरणेची झलक स्पष्ट दिसते.

दसऱ्याचे स्मरण आपल्या अंतःकरणात अंधकारावर विजय मिळवण्याची प्रेरणा जागवते. जिथे भीती, चिंता, दुर्बलता किंवा नकारात्मकतेचे सावट पसरलेले आहे, तिथे देवीच्या शक्तीने भक्तांना आत्मविश्वास आणि नवीन उर्जा मिळते. ही शक्ती प्रत्येक आव्हान, संकट किंवा अपयशाच्या काळात मार्गदर्शक ठरते.

भारतभर दसऱ्याचा उत्सव विविध पद्धतींनी साजरे केले जातात. उत्तर भारतात रावणदहनाचे पर्व आणि मंदिरातील विशेष आरती, महाराष्ट्रात घराघरात पूजन आणि सामूहिक कार्यक्रम, गुजरातमध्ये गरबा व डांडिया नृत्य, बंगालमध्ये दुर्गा विसर्जनाची विधी, आणि दक्षिण भारतात विशेष दीपोत्सव – या सर्व परंपरांनी दसऱ्याच्या दिवसाची भव्यता अधोरेखित केली आहे. या विविधतेतून प्रत्येक प्रदेशातील लोकांमध्ये धर्म, संस्कृती आणि भक्ती यांचे एकत्रित दर्शन होते.

दसरा हा केवळ बाह्य उत्सव नाही, तर अंतर्मनातील विजयाचे, आत्मविश्वासाचे, धर्म आणि सत्याच्या मार्गावर अडथळ्यांना सामोरे जाण्याचे प्रतीक आहे. भक्त या दिवशी प्रार्थना करतो—“मी अडचणींना धैर्याने सामोरे जाईन, सत्याच्या मार्गावर पाय ठेवीन, जीवनात धर्म, करुणा आणि प्रेम पसरवीन.” देवीच्या कृपेने भक्ताचा अंतःकरण स्थिर, तेजस्वी आणि सामर्थ्यपूर्ण होते.

या दिवशी भक्तांच्या मनात नवनवीन उत्साह आणि सकारात्मक ऊर्जा जागृत होते. भक्त आपले मन, शरीर आणि आत्मा या तिन्ही स्तरांवर दिव्य तेजाचा अनुभव घेतात. हा दिवस भक्तांना जीवनातील अंधकारावर विजय मिळवण्याची, प्रत्येक संकटावर मात करण्याची आणि प्रत्येक अडथळ्यातून शिकण्याची शिकवण देतो.

दसरा दिवशी लक्षात ठेवावे लागते की प्रत्येक जिवंत प्राणी आपल्या अंतर्मनात असलेल्या शक्तींचा शोध घेऊन, सत्य, धर्म आणि सामर्थ्य यावर विश्वास ठेवून जीवनातील विजय साधू शकतो. देवीच्या कृपेने भक्तांना जिद्द, उत्साह, संयम आणि जीवनातील प्रत्येक क्षेत्रात यश मिळते.

या दिवशी भक्तांच्या अंतःकरणात फक्त उत्सवाचा आनंद नसतो, तर जीवनातील प्रत्येक अडथळ्याचा सामना करण्याची उमेद, आत्मविश्वास आणि आध्यात्मिक तेज प्रकट होते. दसऱ्याचा दीप प्रत्येक हृदयात आशेचा प्रकाश पसरवतो आणि भक्ताला प्रेरणा देतो की सत्य, धर्म व आत्मविश्वासाच्या मार्गाने चालत राहिल्यास प्रत्येक संकटावर विजय मिळतो.

दसरा विजयादशमी म्हणजे धर्म, सत्य आणि शक्तीचा जयघोष आहे. देवीच्या तेजाने अधर्म नष्ट झाला, आशा आणि भक्तीचा दीप प्रज्वलित झाला. हा दिवस भक्तांना शिकवतो की जगात कोणतीही अडचण अपरिहार्य असली तरी, श्रद्धा, संयम, धैर्य आणि सकारात्मकतेच्या मार्गाने ती पार करता येते. दसरा केवळ बाह्य उत्सव नाही, तर अंतर्मनातील विजयाचा, आत्मविश्वासाचा आणि जीवनातील उज्ज्वल मार्ग दाखवणारा दीप आहे.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई

दिनांक : ३०/०९/२०२५ वेळ : २१:०६