अभिप्राय – कविता – माय मराठीची अभिव्यक्ती – कवयित्री शैलजा पुरोहित

 

माय मराठीची  अभिव्यक्ती (काव्यप्रकार दशमाक्षरी)

मायबोली  समृद्धीची  खाण

काना,मात्रा,वेलांटी  सजते

श्रीमंती वाढे ती शब्दांचीच

मोहक‌ रुप  तिचे खुलते (१)

संस्कृत असे  तिची जननी

आईची  लेक  ती शोभे  खरी

बोली भाषा  असती  अनेक

प्रेम तिचे खरे, सर्वांनवरी (२)

कर्ण मधूर,रसाळ  वाणी

सहजता  आणि सरलता

असती तिचे  हे मोठे  गुण

म्हणून शिकण्या  उत्सुकता (३)

ज्ञानोबा  बोले  मराठी तर

"अमृतात ही  पैजा जिंकी"ती

अभिजात भाषेचा  दर्जा तो

लाभे मराठीस,हर्षे  गाणी (४)

साहित्याची अनमोल  खाण

तिजपाशी  जी,संतांची ठेव

अभंग,ओवी,अन्  भारुड

ज्ञानेश्वरी  जोडी भक्ती भाव (५)

शूरवीरांची  असे भूमी ही

गाऊया  पराक्रमाची  गाथा

देई  उर्जा  सकल जनांस

घालवी  जनामनांची  व्यथा (६)

अभिजात मराठी  भाषेचा

असे  आम्हा तर अभिमान

जपू  या वारसा समृध्दीचा

वाढवू  या जगी   तिची  शान (७)

शैलजा पुरोहित

🙏🙏🙏🙏

"माय मराठीची अभिव्यक्ती" — अभिप्राय

"माय मराठीची अभिव्यक्ती" ही शैलजा पुरोहित यांनी अत्यंत हृदयस्पर्शी भावनेने आणि अभिमानाने रचलेली कविता आहे. मराठी भाषेच्या श्रीमंतीचा, माधुर्याचा आणि सांस्कृतिक वारशाचा उत्कृष्ट गौरव या कवितेत प्रकटतो.

कवितेचा केंद्रबिंदू म्हणजे मराठी भाषा ही आईसमान, संस्कृतीची ओळख आणि अभिमानाचे प्रतीक आहे. कवयित्रीने मराठीच्या सौंदर्याचे, सहजतेचे आणि आत्मीयतेचे विविध पैलू सात पद्यांमध्ये भावपूर्णरीत्या उलगडले आहेत.

पहिल्या कडव्यात मराठी भाषेचे सौंदर्य, तिच्या शब्दसंपदेची श्रीमंती आणि रचनात्मक मोहकता अधोरेखित केली आहे. दुसऱ्या कडव्यात तिच्या उगमाचा संस्कृतशी असलेला संबंध सांगून, बोलीभाषांच्या विविधतेतून तिचे प्रेम सर्वांवर समान आहे हे भावनिकपणे मांडले आहे. तिसऱ्या कडव्यात भाषेची सहजता आणि रसाळता ही तिची आत्मीय ओळख म्हणून वर्णिली आहे. चौथ्या कडव्यात संत ज्ञानेश्वरांच्या “अमृतात ही पैजा जिंकी” या भावार्थाने मराठीची गौरवशाली परंपरा स्पष्ट केली आहे. पुढील कडव्यांत मराठी साहित्याचा आणि संत परंपरेचा अनमोल वारसा, तसेच शौर्यगाथा व भक्तीभाव यांचा समृद्ध संगम दाखविला आहे. शेवटच्या कडव्यात मराठीच्या अभिजाततेचा आणि तिच्या जतन-वाढीसाठी असलेल्या कर्तव्यभावनेचा संदेश दिला आहे. एकंदर कवयित्रीने भाव, विचार आणि संस्कृतीचा उत्तम संगम साधला आहे.

कविता दशमाक्षरी छंदात बांधलेली असल्याने तिची लयबद्धता आणि गेयता प्रभावीपणे टिकून राहते. कडव्यांची रचना सममित असून प्रत्येक कडव्यात अर्थपूर्ण सलगता आढळते. भाषाशैली अलंकारिक असूनही सहज आहे, त्यामुळे वाचकाला अर्थबोध सोपा होतो. “कर्णमधूर, रसाळ वाणी”, “श्रीमंती वाढे ती शब्दांचीच” अशा ओळी भाषेच्या सौंदर्याचे चित्रमय दर्शन घडवतात.

कवितेत शब्दांची निवड भावनांना न्याय देणारी आहे. मराठीची मायाळू ओळख कवयित्रीने हळुवारपणे उभी केली आहे. भाषेतील आदर, कृतज्ञता आणि गौरवभाव ओळीओळीतून जाणवतो. वाचकाला आपल्या मातृभाषेबद्दल अभिमान वाटावा असा भावनिक आविष्कार येथे साकारतो.

विषय पारंपरिक असला तरी मांडणी प्रभावी आणि आपुलकीची आहे. मराठीचे वर्णन केवळ स्तुतीपर नसून तिच्या आत्म्याचा गौरव करणारे आहे. संत परंपरेचा संदर्भ, बोलीभाषांची समावेशकता आणि वारशाचे जतन — या सर्व अंगांनी कवितेला गती आणि खोली प्राप्त झाली आहे.

"माय मराठीची अभिव्यक्ती" ही कविता मराठीच्या भावविश्वाला साजेशी, अभिमानाने नटलेली आणि संस्कृतीची सुगंध दरवळणारी रचना आहे. कवयित्री शैलजा पुरोहित यांनी भाव, छंद आणि संदेश या तिन्ही घटकांचा उत्कृष्ट समन्वय साधला आहे.

ही कविता मराठी भाषेचा अभिमान जागवणारी, संस्कृतीचे वैभव अधोरेखित करणारी आणि मातृभाषेवरील प्रेम दृढ करणारी आहे — हेच तिचे खरे यश होय. 

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई

दिनांक : १८/१०/२०२५ वेळ : १३:२३