अभिप्राय कविता बाप

१४ ऑक्टोबर २०२५

                           

कविता – बाप

अमाप संकटांनी चहू बाजूंनी घेरले असतानाही 

त्या संकटांच्या छाताडावर 

पाय रोवून उभं राहण्याचं बळ तो अंगी बाळगतो..

संकट नामक अंधःकाराला सामोरे जातानाही 

जगात छातीठोकपणे हसत हसत वावरतो..

स्वतःच्या काळजाचा तुकडा 

अनोळखी जागी देतानाही 

आसवांना अलगदपणे पापण्यांच्या 

कडांआड झिरपवण्याचं सामर्थ्य तो बाळगतो.. 

परक्यांचं धन नाही हं, 

'लेक' बापाच्या आयुष्याचं गोंदण असतं..

तसं अवघड नाहीय एखाद्या समुद्रासाठी 

नव्या नदीला स्वतःत सामावून घेणं,

पण सर्रास लपलंय, 

एखाद्या लाटेचं किनार्‍याला भेदून पुढे जाणं, 

समुद्राच्या जिव्हारी लागणं..

पाठवणी केलेल्या लेकीला सारेच विचारतात, 

"ठीक तर आहे नं सगळं ?"

पण विचारून पाहावं एकदा त्या बापाला, 

''जमतंय का रे तुला श्वासांविना जगणं?''

तिच्या जन्माआधीच 

तिच्या गगनभेदी भरारीचं स्वप्नं त्याने सजवलंय,

ध्येयाची गरुडझेप घेताना 

थकलीच ती कधी तर तिचा विसावा होणं, 

त्याने ठरवलंय..

इतकंही सोपं नसतं लेकीचा बाप होणं !..

जणु, तासाभराच्याही प्रवासात- 

जागेसाठी भांडणार्‍या गर्दीत 

आयुष्यभरासाठी 

आपलं काळीज काढून देणं !..

सौ. स्नेहल गणेश जगदाळे

🙏🙏🙏🙏

कविता "बाप" — अभिप्राय

सौ. स्नेहल गणेश जगदाळे यांची कविता "बाप" ही कविता भावनिक दृष्टिकोनातून अत्यंत प्रभावी आणि मनाला भिडणारी आहे. ही कविता वाचकाला बापाच्या निष्ठा, बलिदान, प्रेम आणि संवेदनशीलतेची जाणीव करून देते.

कवितेचा मुख्य विषय म्हणजे बाप होण्याचे बोध आणि जबाबदारीचे भावनात्मक व वैयक्तिक पैलू. कवयित्रीने बापाच्या जीवनातील संघर्ष, संकटांचा सामना, आणि लेकीसाठी असलेले निस्वार्थ समर्पण अतिशय हृदयस्पर्शी पद्धतीने उलगडले आहे. संकटांच्या छायेखालीही बापाची स्थिरता आणि मनाला उभारी देणारी आहे. बापाची भूमिका फक्त आर्थिक आधार देण्यापुरती मर्यादित नसून, मानसिक, भावनिक आणि आध्यात्मिक आधार देण्यापर्यंत विस्तारित आहे, हे कवितेत स्पष्ट दिसते.

कवितेत बापाच्या भावविश्वाचे अनेक पैलू समोर येतात — स्वतःच्या दुःखाला लपवून लेकीसाठी सर्वकाही देणे, तिच्या भविष्याची चिंता करणे, तिच्या स्वप्नांसाठी स्वतःला झोकून देणे आणि कोणत्याही संकटातही हसत वावरणे. या सर्व भावनांमुळे बापाचे व्यक्तिमत्व अगदी जिवंत वाटते.

कवितेत वापरलेली भाषा सहजगतीने वाचकाला भावविश्वात घेऊन जाते. संकल्पना, प्रतिमा आणि अनुभव या सर्वांचा सुंदर संगम कवितेत दिसतो. “संकट नामक अंधःकाराला सामोरे जातानाही जगात छातीठोकपणे हसत हसत वावरतो”, “ध्येयाची गरुडझेप घेताना थकलीच ती कधी, तर तिचा विसावा होणं, त्याने ठरवलंय” अशा ओळी भावनिक गती आणि सजीव प्रतिमा निर्माण करतात.

कवितेत लयबद्ध वाचनासाठी काही ठिकाणी विरामचिन्हांचा सुसंगत वापर केला असता तर वाचनाचा भाव अधिक प्रभावीपणे जाऊ शकला असता. तथापि, मुक्तछंद शैलीतून अनुभवाचे नैसर्गिक प्रवाह साधण्यात यश मिळालेले आहे.

ही कविता वाचकाला बापाच्या अंतर्मनात प्रवेश करण्याची संधी देते. वाचकास कधी विचार न केलेल्या बाबी, जसे की बापासाठी लेकीसाठी केलेले अदृश्य बलिदान, थकवा, चिंता आणि निस्वार्थ प्रेम यांची जाणीव होते. “पण विचारून पाहावं एकदा त्या बापाला, 'जमतंय का रे तुला श्वासांविना जगणं?'” ही ओळ वाचकाला भावनिकदृष्ट्या थक्क करायला लावते आणि बापाच्या अनकथित संघर्षाचा अनुभव करून देते.

कवितेची मौलिकता तिच्या भावनात्मक खोलीत आहे. बापाच्या भूमिकेवर केलेले निरीक्षण अत्यंत संवेदनशील आहे. समाजात बापाची प्रतिमा सहसा आर्थिक किंवा अधिकाराच्या दृष्टिकोनातून पाहिली जाते, परंतु या कवितेत त्याची मानसिक आणि भावनिक भूमिका अगदी प्रामाणिकपणे व्यक्त केलेली आहे. प्रतिमा, रूपक आणि अनुभूती यांचा संगम ही कविता अधिक सजीव करते.

काही ठिकाणी विरामचिन्हे अधिक स्पष्टपणे वापरल्यास वाचनगती अधिक सुसंगत झाली असती. काही ओळी थोड्या लांब असल्यामुळे वाचनाचा भाव प्रवाह थोडा ढोबळ होतो; त्यांची विभागणी करून आणखी प्रभावी करता येईल. काही ठिकाणी शब्दांची पुनरावृत्ती टाळल्यास भाषा अधिक सुरेख आणि प्रगल्भ वाटेल.

"बाप" ही कविता बापाच्या निस्वार्थ प्रेमाचे, धैर्याचे आणि बलिदानाचे भावपूर्ण चित्रण आहे. सौ. स्नेहल गणेश जगदाळे यांनी भाव, प्रतिमा आणि अनुभव यांचा उत्कृष्ट संगम साधला आहे. ही कविता वाचकाला बापाच्या भावविश्वात घेऊन जाते आणि त्याला बापाच्या अनकथित संघर्षाबद्दल विचार करायला भाग पाडते.

ही कविता वाचकाच्या हृदयाला भिडणारी आणि बापाच्या निस्वार्थ प्रेमाचा गौरव करणारी आहे.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई

दिनांक : १८/१०/२०२५ वेळ : १३:५०