लेख - भाजपची ही जोडी महाराष्ट्रात भाग्यवान ठरेल का? हे दोन नेते पक्षासाठी फायदेशीर ठरतील का?

 

लोकसभा निवडणूक २०२४ संपताच भाजपने आता विधानसभा निवडणुकीची तयारी सुरू केली आहे. भाजपने महाराष्ट्र, हरियाणा, झारखंड आणि जम्मू-काश्मीर या राज्यांसाठी निवडणूक प्रभारी नियुक्त केले आहेत. सोमवारी पक्षाने केंद्रीय पर्यावरण मंत्री भूपेंद्र यादव यांची महाराष्ट्राचे निवडणूक प्रभारी म्हणून घोषणा केली. याशिवाय रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव यांना सहप्रभारी बनवण्यात आले आहे. त्याच वेळी, शिक्षण मंत्री धर्मेंद्र प्रधान यांना हरियाणाची जबाबदारी मिळाली असून त्यांच्यासोबत त्रिपुराचे माजी मुख्यमंत्री बिप्लब कुमार देब यांना सहप्रभारी बनवण्यात आले आहे. या दोन राज्यांमध्ये या वर्षी ऑक्टोबरमध्ये विधानसभा निवडणुका होणार आहेत. तर पक्षाने केंद्रीय कृषिमंत्री शिवराज सिंह चौहान यांना झारखंडचे प्रभारी बनवले आहे. हिमंता बिस्वा सरमा त्यांच्यासोबत सहप्रभारी म्हणून काम करतील. केंद्रीय मंत्री किशन रेड्डी यांची जम्मू-काश्मीरचे निवडणूक प्रभारी म्हणून नियुक्ती करण्यात आली आहे.

मध्य प्रदेशातील विधानसभा निवडणुकीत निवडणूक प्रभारी म्हणून यशस्वी झालेल्या केंद्रीय मंत्री भूपेंद्र यादव आणि अश्विनी वैष्णव या 'लकी जोडी'वर भाजप हायकमांडने पुन्हा एकदा विश्वास व्यक्त केला आहे. लोकसभा निवडणुकीदरम्यानही या जोडीने पडद्यामागे ओडिशात जबरदस्त काम केले. राजस्थानमधील लोकसभा निवडणुकीचे मतदान संपल्यानंतर यादव ओडिशातच राहिले. तर रेल्वेमंत्री वैष्णव हे संपूर्ण वेळ ओडिशात राहून पक्षाचा जनाधार मजबूत करण्यात व्यग्र आहेत. देशातील इतर राज्यांमध्ये निवडक सभांना उपस्थित राहताना दोन्ही नेत्यांनी आपला बहुतांश वेळ ओडिशामध्ये घालवला. या दोघांनी निवडणूक व्यवस्थापनाला धार देण्याचे आणि स्थानिक नेतृत्वाला सक्रिय करण्याचे काम केले. जिथे हिंदी भाषिक मतदार मोठ्या संख्येने राहतात, अशा भागात मध्य प्रदेश, राजस्थान आणि छत्तीसगडच्या नेत्यांनाही कामाला लावण्यात आले होते. 

महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीची धुरा भाजप नेतृत्वाने ज्यांच्याकडे सोपवली आहे, त्या दोन नेत्यांची गणना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांच्या विश्वासपात्रांमध्ये केली जाते. अशा परिस्थितीत महाराष्ट्रातील राजकीय निर्णय आणि घडामोडींवर पंतप्रधान मोदी आणि शहा यांची थेट नजर असेल. यादव महाराष्ट्रातील परिस्थितीची माहिती गोळा करतील, तर वैष्णव आयटी क्षेत्रातील अनुभवाच्या आधारे निवडणुकीची रणनीती बनवतील. भूपेंद्र यादव हे संघटना चालवण्यात तरबेज मानले जातात. राजस्थान (२०१३), गुजरात (२०१७) विधानसभा निवडणुकीत पक्षाला विजय मिळवून देणारे यादव हे रणनीतीकार आहेत. झारखंड (२०१४) आणि उत्तर प्रदेश (२०१७) सोबत, यादव २०२० च्या बिहार विधानसभा निवडणुकीसाठी भाजपचे प्रभारी देखील आहेत. यादव यापूर्वी २०१४ मध्येही महाराष्ट्राचे प्रभारी होते. महाराष्ट्राचे प्रभारी असताना त्यांनी पक्षाच्या तळागाळातील परिस्थितीचे चांगले आकलन केले होते. त्या काळात त्यांनी भाजप-शिवसेना युतीमध्ये जागावाटपात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती. यादव यांचे आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे ते भाजपच्या मित्रपक्षांशी अत्यंत चांगल्या पद्धतीने समन्वय साधतात. अशा स्थितीत महाराष्ट्राच्या विधानसभा निवडणुकीतही भूतकाळातील करिष्म्याची पुनरावृत्ती होईल, अशी पक्षाला आशा आहे.  

खरंतर महाराष्ट्रातून लोकसभा निवडणुकीच्या निकालात एनडीए आघाडीलाही धक्का बसला आहे. राज्यात ४८ पैकी ९ जागा भाजपला मिळाल्या आहेत. तर त्यांचा मित्रपक्ष एकनाथ शिंदे यांच्या शिवसेनेला सात आणि अजित पवारांच्या राष्ट्रवादीला केवळ एक जागा मिळाली आहे. महायुती असे तिन्ही पक्षांच्या आघाडीचे नाव आहे. तर विरोधी भारत आघाडीला महाराष्ट्रातून ३० जागा मिळाल्या आहेत. काँग्रेसने सर्वाधिक १३ जागा जिंकल्या आहेत. शिवसेनेला (यूबीटी) ९ तर राष्ट्रवादीला (एसपी) ८ जागा मिळाल्या आहेत. तर एका अपक्षाने काँग्रेसला पाठिंबा जाहीर केला आहे.

शिवसेना आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये फूट पडल्यानंतर झालेल्या पहिल्याच निवडणुकीत महायुतीला मोठा धक्का बसला. अशा स्थितीत राज्याच्या राजकीय वर्तुळात अनेक प्रकारचे अंदाज बांधले जात आहेत. गेल्या काही दिवसांपासून अजित पवारांच्या नाराजीची चर्चा होती. दरम्यान, भाजपने राज्यातील निवडणूक प्रभारींची नियुक्ती करून तयारी सुरू केली आहे. महाराष्ट्रात विधानसभेच्या २८८ जागा आहेत. येथे भाजप, शिवसेना (शिंदे गट) आणि राष्ट्रवादी (अजित पवार) यांच्यात जागावाटप करून उमेदवार निवडण्याचे मोठे आव्हान आहे. अशा स्थितीत प्रभारी आणि सहप्रभारी यांची भूमिका महत्त्वाची ठरणार आहे.

महाराष्ट्राच्या लोकसभा निवडणुकीतील खराब कामगिरीचा आढावा घेत भाजपने आगामी विधानसभा निवडणुकीत विजयाची नोंद करण्यासाठी मोठा आराखडा तयार केला आहे. नुकतीच महाराष्ट्र भाजप कार्यालयात प्रदेश भाजपचे वरिष्ठ नेते आणि पदाधिकाऱ्यांची बैठक झाली. या बैठकीत विधानसभा निवडणुकीची रणनीती तयार करण्यात आली. या बैठकीत पक्षाने महाराष्ट्रातील सर्व ४८ लोकसभा जागांवर निरीक्षकांची नियुक्ती केली. सर्व निरीक्षक लोकसभेच्या हरलेल्या आणि जिंकलेल्या जागांचा आढावा घेतील आणि महिनाभरात हायकमांडला अहवाल पाठवतील. पक्षाच्या विरोधात केलेले सर्व वृत्त मोडून काढण्यासाठी भाजप लढणार असल्याचे बैठकीत ठरले. भाजपचे नेते आणि कार्यकर्ते जनतेत जाऊन त्या खोट्या कथनाची सत्यता सांगतील. स्थानिक पातळीवरील मदर बॉडी (आरएसएस) शी संवाद साधून मतभेद मिटवण्याचा प्रयत्न करण्यावरही भर देण्यात आला. राज्यातील मराठाबहुल भागात आमदार, खासदार किंवा लोकप्रतिनिधी स्थानिक लोकांशी बोलून त्यांच्याशी चर्चा करतील.

झारखंड, महाराष्ट्र आणि हरियाणामध्ये ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये निवडणुका होण्याची शक्यता आहे. या तीन राज्यांच्या सद्यस्थितीबद्दल बोलायचे झाले तर हरियाणामध्ये भाजपचे सरकार आहे. नायबसिंग सैनी हे राज्याचे मुख्यमंत्री आहेत. लोकसभा निवडणुकीतील उत्कृष्ट कामगिरीमुळे यावेळी काँग्रेसचा उत्साह वाढला आहे. यावेळी त्यांचा हरियाणात सरकार स्थापन करण्याचा प्रयत्न आहे. लोकसभा निवडणुकीत भाजपने ५ जागा गमावल्या, तर काँग्रेसने ५ जागा जिंकल्या. २०१९ मध्ये काँग्रेसला एकही जागा मिळाली नव्हती. झारखंडमध्ये झारखंड मुक्ती मोर्चा आणि काँग्रेसचे युतीचे सरकार आहे. राज्याच्या विद्यमान मुख्यमंत्री चंपाई सोरेन आहेत. जमीन घोटाळ्याप्रकरणी तुरुंगात गेल्यानंतर त्यांना मुख्यमंत्री करण्यात आले. दुसरीकडे महाराष्ट्रात महायुतीचे सरकार आहे. राज्याचे विद्यमान मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे आहेत.  महाआघाडीत भाजप, शिंदे यांची शिवसेना, अजित पवार गटातील राष्ट्रवादी काँग्रेस यांचा समावेश आहे.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई 

दिनांक : १७/०६/२०२४ वेळ : १८३१