कविता – शंभूराजे

कविता – शंभूराजे

नजर जाईल तेवढी प्रजा—

आणि त्या प्रजेचा एकच राजा,

शंभूराजे…

छत्रपती संभाजी महाराज.

हा उच्चार नाही फक्त,

हा इतिहासाच्या छातीत

धडधडणारा निर्धार आहे.

हा सिंहासनाचा नव्हे,

त्यागातून जन्मलेला

संघर्षाचा वारसा आहे.

शंभूराजे म्हणजे

राज्य लाभलेला युवराज नव्हे,

तर स्वराज्य पेलणारा

जबाबदार योद्धा.

वडिलांच्या स्वप्नांवर

रक्ताची सही करणारे

अद्वितीय शौर्यपुरुष.

त्यांच्यासाठी स्वराज्य

वैभव नव्हतं—

ती होती मूल्यांची प्रतिज्ञा.

वारसा मिळाला सिंहाचा,

पण चालायचं होतं

काटेरी वाटेवर.

मृत्यूचं भय नव्हतं—

तो होता कर्तव्याचा शेवटचा टप्पा.

शंभूराजे म्हणजे

शब्दांइतकेच शस्त्रांवर प्रभुत्व,

शास्त्रांइतकीच रणांगणावरची तयारी,

आणि वेदनांवरही न झुकणारी

अढळ निष्ठा.

विद्वत्ता आणि रणशौर्य

एकाच व्यक्तीत

इतक्या समर्थपणे

नांदू शकतात,

याचा तो जिवंत पुरावा होता.

औरंगजेबाच्या दरबारात

मृत्यू समोर उभा होता,

पण शंभूराजे झुकले नाहीत.

देह विदीर्ण झाला,

यातना असह्य झाल्या,

पण स्वराज्याचा विचार

एक इंचही मागे सरकला नाही.

नजर जिथवर पोहोचली,

तिथवर रयत दिसली—

आणि रयतेच्या डोळ्यांत

भय नव्हे,

राजावरचा विश्वास दिसला.

तो राजा

जो प्रजेच्या वेदनेला

स्वतःची वेदना मानत होता,

जो केवळ धर्मासाठी नव्हे

तर न्यायासाठी लढत होता.

शंभूराजे म्हणजे

संस्कृत, फारसी, मराठीचा

विद्वान योद्धा,

आणि रणांगणात

वाघासारखा झेपावणारा

छत्रपती—

ते होते...

बुद्धी आणि शौर्याचा

अभूतपूर्व संगम.

त्यांनी मृत्यूकडे पाहिलं—

पण झुकले नाहीत.

यातनांकडे पाहिलं—

पण विकले गेले नाहीत.

कारण त्यांच्या श्वासात

स्वराज्य नांदत होतं,

आणि रक्तात

अखंड स्वाभिमान.

त्या क्षणी

देह पराभूत झाला असेल,

पण विचार अजरामर ठरला.

आणि म्हणूनच

त्यांच्यासमोर इतिहास आजही

नतमस्तक आहे.

ही कविता शोकगीत नाही—

ही जागृत करणारी चेतना आहे.

ती सांगते—

राजा तोच,

जो प्रजेच्या नजरेत

आपलं प्रतिबिंब पाहतो.

नजर जाईल तेवढी प्रजा—

आणि त्या प्रजेचा एकच राजा.

शंभूराजे.

कारण राज्य गडांवर उभं राहतं,

पण इतिहास

अशा माणसांमुळे घडतो

जे मृत्यूवर

विजय मिळवतात…

आणि मूल्यांना

अमर करतात.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई 

दिनांक : २१/१२/२०२५ वेळ : ०६:५७