इस्रायलच्या विरोधाचा स्तुत्य निर्णय

७ ऑक्टोबर २०२३ पासून सुरू झालेले इस्रायलचे गाझावरील हल्ले कोणत्याही प्रकारे थांबत नाहीत. गेल्या साडेचार महिन्यांत लाखो जीव उद्ध्वस्त झाले आहेत. हमासचा खात्मा करण्याच्या नावाखाली इस्रायलचे गाझातील लोकांवरील क्रौर्य कोणत्याही प्रकारे कमी होत नाही किंवा थांबतही नाही. अमेरिकेसारख्या देशांच्या पाठिंब्याने इस्रायल न घाबरता नरसंहार सुरू ठेवत आहे, ब्राझील, दक्षिण आफ्रिका, अल्जेरिया असे काही मोजके  देश इस्रायलच्या रक्तरंजित खेळाविरुद्ध बोलत असले तरी बलाढ्य देशांनी मिळून न्यायासाठी उठणारा आवाज दाबून टाकत आहेत. सत्तेतील लोकांची भूमिका काहीही असो, जगभरातील सर्वसामान्य जनता इस्रायलवर टीका करत आहे आणि गाझामधील निरपराध लोकांची हत्या थांबवण्यासाठी निषेध, बहिष्कार इत्यादी विविध उपायांचा प्रयत्न केला जात आहे. आता वॉटर ट्रान्सपोर्ट वर्कर्स फेडरेशन ऑफ इंडिया (डब्ल्यूटीडब्ल्यूएफआई) चे सदस्यही या मालिकेत सामील झाले आहेत. देशातील ११ प्रमुख बंदरांवर काम करणाऱ्या सुमारे ३५०० कर्मचाऱ्यांचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या या संघटनेने इस्रायलला पाठवल्या जाणाऱ्या जहाजांवर माल भरण्यास नकार दिला आहे, ज्यामध्ये शस्त्रे आणि इतर लष्करी साहित्याचा पुरवठा केला जात आहे.

संघटनेचे सरचिटणीस टी नरेंद्र राव म्हणाले की, आमची संघटना सर्व प्रकारच्या युद्ध आणि निरपराध लोकांवर होणाऱ्या हिंसाचाराच्या विरोधात आहे. इस्रायल सध्या गाझावर सुरू असलेल्या युद्धामुळे हजारो पॅलेस्टिनींना असह्य वेदना झाल्या आहेत. या युद्धात महिला आणि मुलांचे तुकडे तुकडे होत आहेत. अशा परिस्थितीत, आमच्या संघटनेने ठरवले आहे की, आम्ही कोणत्याही प्रकारच्या शस्त्रांनी भरलेल्या जहाजांवर काम करणार नाही. त्यांवर सामान चढवणार किंवा उतरवणार नाही, कारण यामुळे निष्पाप लोकांच्या हत्या करण्यात गुंतलेल्यांना मदत होईल. टी नरेंद्र राव यांनी सर्व भारतीय बंदर कर्मचाऱ्यांना पॅलेस्टाईन किंवा इस्रायलसाठी नियत शस्त्रे वाहून नेणाऱ्या जहाजांवर काम न करण्याचे आवाहन केले. यासोबतच युनियनने इस्रायलला युद्ध तातडीने थांबविण्याचे आवाहनही केले आहे. डब्ल्यूटीडब्ल्यूएफआई, एक जबाबदार ट्रेड युनियन म्हणून, जे शांततेसाठी काम करत आहेत त्यांच्याशी एकता आणि वचनबद्धता दर्शविली आहे.

भारतात बंदर कामगारांच्या पाच संघटना आहेत, त्यापैकी डब्ल्यूटीडब्ल्यूएफआईने लष्करी मालवाहू जहाजावरील कामावर बहिष्कार टाकला आहे. आता इतर संस्थाही असाच निर्णय घेण्याची शक्यता आहे.  ७ ऑक्टोबरपासून एकही लष्करी मालवाहू जहाज इस्रायलला गेलेले नाही, मात्र अलीकडे भारतातील मुंद्रा बंदरातून इस्रायलला माल पोहोचवला जात आहे. अशा परिस्थितीत डब्ल्यूटीडब्ल्यूएफआईच्या या निर्णयाला विशेष महत्त्व आहे. लाल समुद्रातील हूती बंडखोरांनी जहाजांचा इस्रायलकडे जाण्याचा मार्ग रोखला आहे, हे उल्लेखनीय.  ही अडवणूक चालू राहिली असती तर इस्रायल थोडा कमकुवत होऊ शकला असता. आता भारताच्या मुंद्रा बंदरातून एक मालवाहू जहाज यूएईच्या बंदरात पाठवले जात आहे, त्यानंतर हा माल सौदी अरेबिया आणि जॉर्डन मार्गे इस्रायलला पोहोचत आहे.

अशाप्रकारे भारत इस्रायलशी आपली मैत्री निभावत आहे, पण असे करून तो मानवता, जागतिक शांतता आणि अहिंसा याविषयीच्या आपल्या वचनबद्धतेला कितपत पाळत आहे, हे तपासण्याची गरज आहे. अर्थात, व्यापार, वाणिज्य, संरक्षण, दळणवळण, विज्ञान या सर्व क्षेत्रात भारताचे इस्रायलशी सखोल द्विपक्षीय संबंध आहेत. इस्रायलनेही अनेक प्रसंगी भारताला मदत केली आहे. पण त्यामुळे त्यांच्याकडून होणाऱ्या गैरप्रकाराकडे आपण डोळेझाक करू शकत नाही. हमासचा खात्मा करण्याच्या नावाखाली इस्रायलचे नेतन्याहू सरकार गाझामध्ये सुरू असलेल्या तीव्र युद्धाविरुद्ध इस्रायलसह जगभरातील शांतताप्रेमी लोक आवाज उठवत आहेत. ब्राझीलचे अध्यक्ष लुला दा सिल्वा यांनी नुकतेच एका पत्रकार परिषदेत सांगितले की, गाझामध्ये जे काही चालले आहे ते युद्ध नाही. तो फक्त नरसंहार आहे. हे दोन सैन्यांमधील युद्ध नाही. हे अत्याधुनिक सैन्य आणि महिला आणि मुले यांच्यात सुरू असलेले युद्ध आहे. इतिहासात हिटलरशिवाय इतर कोणत्याही देशाने अशी कारवाई केलेली नाही. मात्र, इस्रायलचे पंतप्रधान नेतन्याहू यांनी लुला दा सिल्वा यांच्या या विधानावर संताप व्यक्त केला असून, ते लाजिरवाणे, चिंताजनक आणि राजकीय हेतूने प्रेरित असल्याचे म्हटले आहे. ते म्हणतात की, लुलाचे शब्द हे ज्यू लोकांच्या आणि इस्रायलच्या स्वसंरक्षणाच्या अधिकारांना हानी पोहोचविण्याचा प्रयत्न आहेत. इस्रायल आपल्या सुरक्षेसाठी लढत आहे.

स्वत:च्या सुरक्षेच्या आणि नागरिकांच्या भवितव्याच्या रक्षणाच्या नावाखाली इस्रायलने ७ ऑक्टोबर रोजी युद्धाची घोषणा केली होती आणि तेव्हापासून आतापर्यंत किमान ३० हजार लोकांचे रक्त सांडले आहे. मात्र, यानंतरही हमास किती कमकुवत झाला आहे किंवा हमास नष्ट होईल की नाही, याबाबत काहीही सांगता येत नाही. इस्रायलचा युक्तिवाद तसाच आहे जेव्हा अमेरिकेने इराकवर मोठ्या प्रमाणात हिंसाचाराच्या शस्त्रांचा हवाला देऊन हल्ला केला आणि सर्वकाही नष्ट केल्यानंतर शस्त्रे सापडली नाहीत असे म्हटले. इस्रायलही अमेरिकेच्याच मार्गावर चालला आहे. अमेरिकेत सत्ताबदल झाला असला, तरी लोकशाही, जागतिक शांतता आणि सुरक्षिततेच्या नावाखाली नैसर्गिक साधनसंपत्तीने समृद्ध देशांना लुटण्याचा आर्थिक वसाहतवादी खेळ अजिबात बदललेला नाही. अमेरिकेला महान बनवताना संपूर्ण जगाला विनाशाच्या मार्गावर ढकलले आहे. अशा परिस्थितीत लुला दा सिल्वा सारख्या नेत्याने निषेधाचा आवाज उठवला तर तो ऐकायला हवा. डब्ल्यूटीडब्ल्यूएफआई सारख्या कामगार संघटनांनी युद्ध साहित्य वाहून नेण्यास नकार दिला तर त्या निर्णयाचे कौतुक केले पाहिजे.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई 

दिनांक : २०/०२/२०२४ वेळ ०३१५