लघुकथा - दिवा आणि पतंग

लघुकथा - दिवा आणि पतंग

दोन पतंगांचा जन्म महानगरात झाला.  महानगरातच वाढले. ते दोघेही लहानपणापासून दिवा आणि पतंगाच्या अमरप्रेमाच्या कथा मोठ्यांकडून ऐकत आले होते. पतंगाचे दिव्यावर चिरंतन प्रेम असते हे त्याने ऐकले होते. जिथे जिथे आदर्श प्रेमाची चर्चा होते तिथे दिवा आणि पतंग यांच्यातील प्रेमाचे उदाहरण दिले जाते. हसत हसत दिव्याच्या ज्योतीत स्वत:च्या प्राणाची आहुती देण्याची त्यांची परंपरा होती हे त्यांनी ऐकले होते. दिव्याशिवाय पतंगाचे जीवन अपूर्ण आणि निरर्थक आहे. त्यामुळे आपणही दिव्यावर प्रेम करावे आणि त्याची अप्रतिम उब अनुभवावी, अशी दोघांचीही मनापासून इच्छा होती. त्या ज्योतीत जळून आपली परंपरा पूर्ण करायची. पण प्रेमाचा दिवा कुठून मिळवायचा अशी मोठी अडचण त्यांच्यापुढे होती. त्यांनी आजपर्यंत दिव्याचा आकारही पाहिला नव्हता. महानगरात सर्वत्र छोटे-मोठे इलेक्ट्रिक बल्ब, पारा, सोडियम आणि हॅलोजन दिवे चमकत होते. पतंगांनी आपापल्या समाजातील ज्येष्ठांकडून दिव्याच्या दिसण्याविषयी चौकशी केली, त्याचे स्वरूप, आकार, प्रकार आणि संभाव्य ठिकाणाची माहिती घेतली आणि दोन्ही प्रेम वेडे पतंग दिव्याच्या शोधात निघाले. 

महानगराची हद्द सोडून दोन्ही पतंग गावांच्या दिशेने निघाले. बराच प्रवास केल्यावर शेवटी गावाबाहेरील एका जुन्या मंदिराच्या उंबरठ्यावर एक छोटासा दिवा आपल्या वैभवात दिसला. दोघेही आनंदले. त्यांचा प्रवासाचा थकवा नाहिसा झाला. दुसऱ्याच क्षणी ते दिव्याजवळ पोहोचले.

दिव्याची ज्योत शिखरावर होती. ते दोन्ही पतंग बराच वेळ दिव्याच्या ज्योती सोबत झुलत, त्याच्याभोवती प्रदक्षिणा घालत आणि त्याची उब अनुभवत राहिले. खेळत असताना किती वेळ निघून गेला ते त्यांच्या लक्षातही आलं नाही. अचानक दिव्याची ज्योत मंद होऊ लागली आहे असे त्याला वाटले. 'काय झालं? तुझा आवेश आणि उत्साह कमी का होऊ लागला?'  पहिल्या पतंगाने दिव्याच्या ज्योतीला प्रश्न विचारला.

'आता माझी शेवटची वेळ जवळ आली आहे. आता मी फक्त काही क्षणांची पाहुणी आहे, कारण माझे जीवन म्हणजे तेल संपू लागले आहे. दिव्याच्या ज्योतीने थरथरत्या आवाजात उत्तर दिले.

'मित्रा, आता हा दिवा विझणार आहे. त्याची मंद होत असलेली ज्योत विझून धुरात रुपांतरित होण्यापूर्वी आपण येथून निघून जाऊ आणि दुसरा तेवता दिवा पाहू."  

त्यावर दुसरा पतंग बोलला, 'अरे! काय बोलतोस? शहरात राहून तुलाही माणसांच्या चारित्र्याची लागण झाली आहे का? मित्रा, आपण आपली ओळख विसरता कामा नये. आपण पतंग आहोत, मानव नाही. दिव्या सोबतचे आपले प्रेम आदर्श आणि अनन्य आहे. आपल्या आदर्श प्रेमाकडे कोणी बोट दाखवू नये म्हणून हा दिवा विझण्यापूर्वी स्वतःला विझवणे हे आपले कर्तव्य आहे. दुसर्‍या पतंगाचे हे विचार ऐकताच क्षणाचाही विलंब न करता पहिला पतंग डोळे मिटून दिव्याच्या तेवत्या ज्योतीत विलीन झाला.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई 

दिनांक : २३/११/२०२४ वेळ : २१:४६