लेख - कामगार चळवळीतील अग्रणी नेते : र. ग. कर्णिक

 

कामगार चळवळीतील अग्रणी नेते : र. ग. कर्णिक

आज आपण स्मरण करत आहोत शांत, संयमी आणि वचनबद्ध नेत्याचा वारसा ज्यांनी जपला आणि आपले अवघे जीवन समाजाच्या भल्यासाठी समर्पित केले त्या र. ग. कर्णिक अर्थात रमाकांत गणेश कर्णिक यांचे. त्यांच्या जाण्याने कामगार क्षेत्रालाच नव्हे तर महाराष्ट्रातील सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक कार्यकर्त्यांनाही धक्का बसला. विधायक सामाजिक बांधणीवर कर्णिक यांचा भर आणि सर्व राजकीय विचारांना सामावून घेण्याची त्यांची क्षमता यामुळे त्यांनी राज्यातील कामगारांचे प्रतिनिधित्व केले.

महाराष्ट्र राज्य सरकारी कर्मचारी संघटनेचे संस्थापक या नात्याने कर्णिक यांनी सरकारी कर्मचाऱ्यांच्या हक्कांसाठी अथक परिश्रम घेतले, त्यांना न्याय्य वागणूक आणि लाभ मिळतील याची खात्री करून घेतली. त्यांच्या प्रयत्नांमुळे हजारो कर्मचाऱ्यांना आर्थिक सुरक्षा देणारी समूह विमा योजना लागू झाली. राज्य सरकारी कर्मचाऱ्यांना सुधारित वेतन आणि महागाई-समायोजित भत्ते मिळणे सोपे करण्यासाठी, त्यांचे फायदे केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांच्या बरोबरीने आणण्यासाठी त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.

कर्णिक यांची सामाजिक चळवळींशी असलेली बांधिलकी आणि कामगारांच्या हक्कांसाठी लढण्याच्या त्यांच्या अहिंसक दृष्टिकोनामुळे अनेकांना प्रेरणा मिळाली. एकतेची शिकवण देणारे आणि समाजाच्या भल्यासाठी काम करणारे ते खरे नेते होते. त्यांचा वारसा आजही जाणवत राहतो आणि कामगार चळवळ आणि सामाजिक प्रबोधनात त्यांनी दिलेल्या योगदानाचे आजही दाखले दिले जातात.

सरकारी कर्मचाऱ्यांचे जीवन सुधारण्यासाठी त्यांनी केलेले अथक प्रयत्न आणि सामाजिक न्यायासाठी त्यांनी केलेल्या समर्पणाचे स्मरण करून त्यांच्या स्मृतीचा आदर आजचे कामगार नेतृत्व करते. त्यांच्या कार्याचा महाराष्ट्र राज्यावर झालेला प्रभाव, तसेच त्यांनी सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी विविध संस्था आणि नेत्यांसोबत जवळून काम करण्यासाठी टाकलेलं प्रत्येक पाऊल त्यांना इतर कामगार नेत्यांपासून वेगळ्या उंचीवर नेऊन ठेवते.

कर्णिक यांची सामाजिक न्यायाप्रती असलेली बांधिलकी आणि कामगार चळवळीतील त्यांचे समर्पण महाराष्ट्र राज्य सरकारी कर्मचारी संघटनेचे संस्थापक या नात्याने त्यांच्या कार्यातून दिसून आली. कर्णिक यांचा वारसा कामगार चळवळीतील त्यांच्या कार्यापेक्षाही खूप पुढे आहे.  ते एक वचनबद्ध सामाजिक कार्यकर्ते देखील होते ज्यांनी शिक्षण, आरोग्य सेवा आणि इतर सामाजिक कारणांना प्रोत्साहन देण्यासाठी अथक परिश्रम केले. शिक्षण आणि जागरूकता याद्वारे लोकांना सक्षम बनवण्याच्या महत्त्वावर त्यांचा विश्वास होता आणि त्यांनी लोकांसाठी त्यांचे जीवन आणि त्यांचे समुदाय सुधारण्यासाठी संधी निर्माण करण्याचे काम केले.

कर्णिक यांचे जीवन म्हणजे समर्पण, कठोर परिश्रम आणि एखाद्या कारणासाठी वचनबद्धतेचे महत्त्व. ते एक खरे नेते होते. त्यांच्या जीवनावर आणि वारशावर चिंतन करत असताना, महाराष्ट्रातील कामगार चळवळीवर त्यांनी केलेल्या महत्त्वपूर्ण प्रभावाची मला आठवण होते. सरकारी कर्मचाऱ्यांच्या कामाची परिस्थिती आणि फायदे मिळवून देण्यासाठी त्यांनी केलेले अथक प्रयत्न एका दीपस्तंभासारखेच आहेत, जे इतरांना प्रेरणा देत आहेत.

कर्णिक यांचा वारसा म्हणजे एक व्यक्ती जगात बदल घडवू शकते याची आठवण करून देणारा आहे. इतरांच्या जीवनात सुधारणा करण्याच्या त्यांच्या अथक प्रयत्नांनी कायमस्वरूपी प्रभाव टाकला आहे. जसजसे आपण त्याचे स्मरण करतो, तसतसे आपल्याला उद्दिष्ट आणि अर्थपूर्ण जीवन जगण्याचे आणि सर्वांसाठी एक चांगले जग निर्माण करण्याच्या दिशेने कार्य करण्याच्या महत्त्वाची आठवण होते.

कर्णिक यांच्या स्मरणार्थ, आपण सर्वांनी अधिक सुरक्षित आणि न्याय्य समाज निर्माण करण्यासाठी काम करत राहिले पाहिजे. आपण कामगारांच्या हक्कांसाठी आणि सामाजिक न्यायाला चालना देण्यासाठी लढत राहिले पाहिजे तसेच शिक्षण आणि जागृतीद्वारे लोकांना सक्षम करण्यासाठी कार्य केले पाहिजे.

कर्णिक यांचे समर्पण, कठोर परिश्रम आणि एखाद्या कारणासाठी वचनबद्धतेच्या सामर्थ्याचा दाखला आहे. ते निघून गेले असले तरीसुद्धा त्यांचा वारसा जिवंत आहे, भावी पिढ्यांना अधिक समृद्ध आणि न्याय्य समाज निर्माण करण्याच्या दिशेने कार्य करण्यास प्रेरणा देतो. आज आपण त्यांचे स्मरण करतांना, तसेच त्यांच्या स्मृतींना आदरांजली वाहताना आणि चांगल्या भवितव्याच्या दिशेने त्यांनी आपल्या हाती दिलेले कार्य अवीरत चालू ठेवणे किती महत्त्वाचे आहे याची प्रत्येकाने आठवण ठेवली पाहिजे.

©गुरुदत्त दिनकर वाकदेकर, मुंबई 

दिनांक : २३/१२/२०२४ वेळ : ०७:३४